Wraz z postępem w dziedzinie protetyki i materiałoznawstwa oraz poszerzeniem wiedzy w zakresie biomechaniki człowieka wzrasta także zapotrzebowanie na estetyczny wygląd protez, nie tylko na ich funkcjonalność. Dawniej, aby zadowolić osobę po amputacji wystarczał zwykły kawałek drewna przytwierdzony do kikuta. Z czasem jednak protetyka staje się sztuką. Istnieją pokrycia kosmetyczne, które w pełni odwzorowują brakującą kończynę, ze wszystkimi zarysami skóry, zachowaną jej elastycznością, owłosieniem, piegami, znamionami, a nawet tatuażami. Jednak to nie wszystko, został poczyniony kolejny krok na przód i w tej chwili istnieją protezy wykończone pod okiem artystów. W ten sposób osoba po amputacji może nosić na sobie dzieło sztuki, którym w pewnym sensie może wyrazić siebie. Można powiedzieć, że jest to jak założenie koszulki z napisem, jednak proteza zastępująca kończynę staje się przedłużeniem naszego ciała i związek pacjenta z nią jest o wiele głębszy. Według badań aspekt estetyczny w protezie u dzisiejszego pacjenta znajduje się średnio na 2-3 pozycji w zestawieniu istotnych funkcji sztucznej kończyny, niekiedy znajdując się przed takimi funkcjami jak manipulacja, czy mowa ciała. Pokazuje to jak ważny jest design, dla komfortu użytkowania przez potencjalnego pacjenta, przy projektowaniu tego typu urządzeń.Pokrycia kosmetyczne
Zewnętrzny wygląd protezy to personalny wybór każdego amputanta. Niektórzy preferują protezy bez pokrycia, natomiast część osób wybiera opcje z pokryciem kosmetycznym. Jednak tutaj wybór się nie kończy, ponieważ istnieje dalsza rozbieżność, mianowicie można wybrać pokrycie kosmetyczne, które sprawia, że proteza przypomina naturalną kończynę (tak zwane pokrycie realistyczne), oraz bardziej abstrakcyjną opcję, kiedy to proteza wyglądem i fakturą przypomina coś zupełnie innego (tak zwane pokrycie alternatywne).
Historycznie, znaczne postępy w protetyce miały miejsce w czasie wojny. Ostatnie konflikty w Afganistanie i Iraku doprowadziły do powstania kolan mikroprocesorowych i ramion ze sterowaniem mioelektrycznym w dążeniu do poprawy funkcjonowania i jakości życia powracających rannych żołnierzy. Wielu z nich zdecydowało się afiszować swoje nowe kończyny (bez pokrycia kosmetycznego) jako odznakę honoru. Natomiast media nieustannie dążące do sensacji, koncentrują się na zawodnikach sportowych korzystających z protez. W ten sposób zmienia się postawa dzisiejszego społeczeństwa do osób zaprotezowanych. Tak, to wspaniałe, że amputanci nie ukrywają się w cieniu i pojawiają się publicznie. To wybór każdego z osobna jak chce być postrzegany. Niektórzy jednak nie lubią być wytykani i słuchać publicznie głupich komentarzy. Jak mówią: nie chcą wyglądać jak bohaterowie z komiksu. Jednak niewątpliwe plusy nie korzystania z pokrycia kosmetycznego są takie, że proteza jest lekka, a dostęp do elementów mechanicznych jest łatwy przy serwisie, bądź regulacji. Ponadto osoby, które nie decydują się na pokrycie kosmetyczne, mogą spersonalizować swój lej protezowy. Jest w tym względzie masa możliwości, różne kolory, wzory i wyglądy leja. Jednak bez pokrycia kosmetycznego proteza niszczy ubrania, może uszkadzać różne elementy środowiska zewnętrznego, nie można też na przykład skrzyżować nóg. A nawet ubrania luźno wiszące na protezie wyglądają źle.
Oczywiście funkcja jest najważniejsza, ale poczyniono wiele badań, poświecono wiele artykułów w literaturze medycznej nawiązując do wartości wyglądu ciała i samoakceptacji w procesie rehabilitacji.
Przy amputacjach jednostronnych najczęściej amputanci decydują się na pokrycie kosmetyczne będące odbiciem lustrzanym ich zdrowej kończyny, co rzeczywiście daje efekt najbardziej realistyczny. Jeżeli chodzi o formę realistycznych pokryć kosmetycznych dziś istnieje cała gama możliwości. Do najtańszej opcji należą pończochy w kolorze skóry, niestety nie chronią protezy przed wilgocią. Nieco droższym rozwiązaniem jest standardowa skóra z tworzywa sztucznego (różne gumowate materiały), która jest dostępna w różnorodnych kolorach i kształtach. Najdroższym rozwiązaniem jest pokrycie sylikonowe, może być także wysokiej jakości z dopracowanymi najdrobniejszymi szczegółami. Zaleta w takim wypadku jest taka, że trudno jest odróżnić kończynę protezową od zdrowej. Pokrycie te jest natomiast bardzo delikatne i wrażliwe na uszkodzenia mechaniczne, co znaczy, ze łatwo może zostać uszkodzone.
Abstrakcyjne pokrycia kosmetyczne
Zdania, że protezy są po to aby pokazać światu naturę amputanta, a nie w celu jej ukrycia jest także Sophie de Oliviera Barata ? twórczyni projektu Alternative Limb Project. To studio projektowe tworzy spersonalizowane kończyny, które oferują odmienny od realnego ciała odpowiednik wyglądu. Sophie wraz z zespołem oferuje także realistycznie wyglądające kończyny protezowe, ale dla klientów którzy poszukują czegoś innego de Oliveira Barata proponuje ?nierealne? i ?surrealistyczne? opcje kończyn (można je obejrzeć pod adresem www.thealternativelimbproject.com/). Dla niektórych jej klientów kończyna była tworzona w bardzo osobisty sposób, aby mogli z powrotem przyjąć swoje ciało i czuć się dobrze we własnej skórze (a raczej przy jej braku). Dla innych, kończyny te są wyborem ze względu na modę i estetykę, po prostu inną formą wyrażania siebie, która paradoksalnie stała się im dostępna.
Kobiety potrzebują więcej
Projektantka Aviya Serfaty zawsze pasjonowała się ludzkim ciałem, szczególnie ciałem kobiecym. Chciała wyeksponować bardziej kobiecą stronę wyglądu i obrazu ciała. Poprzez swoje badania, stwierdziła, że największy błąd dotyczący nóg protetycznych jest taki, że mają one wyglądać i czuć się jak ludzkie nogi. Jak mówi Aviya, proteza nigdy nie będzie wyglądać jak prawdziwa noga i starając się naśladować to, co nie istnieje sprawia, że kobiety po amputacji czują się uszkodzone i niepewne. Tak więc tworząc projekt protezy outfeet nie próbowała imitować lub konkurować z nogą człowieka, jednak jest zaprojektowana i ukształtowana tak, aby mieć wzgląd na kobiece ciało. Ponieważ kobiece ciała i potrzeby, zarówno emocjonalne i fizyczne, są inne niż męskie, to musi być brane pod uwagę także przy projektowaniu protez, jak mówi sama autorka projektu.
Outfeet jest produktem funkcjonalnym, tak jak pozostałe protezy dostępne na rynku. Musimy zdać sobie sprawę, że dla kobiet po amputacji, proteza jest czymś więcej niż tylko produktem funkcjonalnym. Jest to część, która ma wpływ na to jak widzą siebie i jak prezentują się światu. A dla kobiet żyjących w dzisiejszym nowoczesnym świecie z ideałami piękna i kobiecości ma to ogromne znaczenie. Projektantka uważa, że kontynuacja projektu Outfeet ma potencjalną przyszłość w branży mody, która pozwoli kobietom po amputacji stworzyć całą garderobę, w tym odzież codzienną, sportową, jak i stroje wieczorowe.
Zazwyczaj w przypadku protezy nogi, użytkownik decyduje, czy czuje się w niej na tyle dobrze, aby używać jej przez kilka godzin dziennie lub nawet w ciągu całego dnia. To bardzo osobisty wybór dla każdego użytkownika z uwagi na swój własny stan fizyczny i emocjonalny. Dlatego też tak ważne jest aby osoba czuła się w swojej protezie po prostu dobrze.
